زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

محمد بن اسماعیل ترمذی




ابواسماعیل محمد بن اسماعیل ترمذی (پس از ۱۹۰-۲۸۰ق)، قاضی، مفسر، فقیه حنبلی مذهب قرن سوم هجری قمری در بغداد بود که در آگاهی نسبت به مذهب اهل‌سنت شهرت داشت.


۱ - معرفی اجمالی


ابواسماعیل محمد بن اسماعیل بن یوسف سلمی ترمذی بغدادی سالمی، بعد از سال ۱۹۰ق متولد شد.
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۲۴۲.    
به نوشته ابوسعد سمعانی، اصل وی از ترمذ، اما خود اهل بغداد بود.
[۲] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۴۵.    
از دوران حیات آموزشی وی اطلاعات تفصیلی وجود ندارد، اما آورده‌اند که برای کسب علم سفرهایی به حجاز، شام و مصر داشت
[۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۲۴۲.    
و از کسانی چون محمد بن عبدالله انصاری، ابونعیم، حسن بن سوار بغوی و اسحاق بن محمد فروی حدیث شنید.
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۰، ص۴۳۹.    
ترمذی قاضی،
[۵] خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۳۲۸.    
مفسر،
[۶] نویهض، عادل، معجم المفسرین، ج۲، ص۴۹۴.    
فقیه، خوش فهم، مورد وثوق و در آگاهی نسبت به مذهب اهل‌سنت شهرت داشت. او برای گسترش دانش خویش نیز سفرهایی داشت و در بغداد به نقل حدیث پرداخت و بزرگانی مانند ابوبکر بن ابی الدنیا، یحیی بن محمد بن صاعد، قاضی ابوعبدالله محاملی، محمد بن مخلد دوری، ابوبکر شافعی، ابوعیسی ترمذی و ابوعبدالرحمان نسائی از او بهره گرفتند.
[۷] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۴۱.    
ابن ابی یعلی نام وی را در زمره فقها و محدثان حنبلی مذهب ذکر کرده است.
[۸] ابن ابی یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۷۹.    
کتاب ناسخ القرآن و منسوخه اثر اوست.
[۹] داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۱۰۹.    


۲ - وفات


وی در رمضان سال ۲۸۰ق درگذشت و در کنار قبر احمد بن حنبل به خاک سپرده شد.
[۱۰] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۴، ص۴۹۱.    
برخی زمان فوت او را سال ۲۷۵ق یا‌ اندکی قبل و یا بعد از آن ذکر کرده‌اند.
[۱۱] ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۹، ص۱۵۱.    
[۱۲] ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۷، ص۱۹۰.    
[۱۳] وکیع ضبی، محمد بن خلف، اخبار القضاة، ج۱، ص۷۷.    
[۱۴] وکیع ضبی، محمد بن خلف، اخبار القضاة، ج۱، ص۲۰۲.    
[۱۵] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۴۰۳.    
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۳۵.    
[۱۷] ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۵۴.
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، المعین فی طبقات المحدثین، ص۹۹.    
[۱۹] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۶۹.    
[۲۰] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۱۲.
[۲۱] ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۲، ص۱۰۲.    
[۲۲] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۴۶۵.    
[۲۳] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ص۴۶۸.    
[۲۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۳، ص۳۳۰.    
[۲۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲۰.    
[۲۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۶۲.    


۳ - پانویس

 
۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۲۴۲.    
۲. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۴۵.    
۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۲۴۲.    
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۰، ص۴۳۹.    
۵. ↑ خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۳۲۸.    
۶. ↑ نویهض، عادل، معجم المفسرین، ج۲، ص۴۹۴.    
۷. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۴۱.    
۸. ↑ ابن ابی یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۷۹.    
۹. ↑ داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۱۰۹.    
۱۰. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۴، ص۴۹۱.    
۱۱. ↑ ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۹، ص۱۵۱.    
۱۲. ↑ ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۷، ص۱۹۰.    
۱۳. ↑ وکیع ضبی، محمد بن خلف، اخبار القضاة، ج۱، ص۷۷.    
۱۴. ↑ وکیع ضبی، محمد بن خلف، اخبار القضاة، ج۱، ص۲۰۲.    
۱۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۴۰۳.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۳۵.    
۱۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۱۵۴.
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، المعین فی طبقات المحدثین، ص۹۹.    
۱۹. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۶۹.    
۲۰. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۱۲.
۲۱. ↑ ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۲، ص۱۰۲.    
۲۲. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۴۶۵.    
۲۳. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ص۴۶۸.    
۲۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۳، ص۳۳۰.    
۲۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲۰.    
۲۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۶۲.    


۴ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۷۶، برگرفته از مقاله «محمد ترمذی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 280 (قمری) | زادگان سال 190 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | فقهای اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | فقهای حنبلی | قاضیان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | قاضیان بغداد | مؤلفان قرن 3 (قمری) | مفسران اهل سنت قرن 3 (قمری)




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.